Yılmaz Erdoğan’ın ustalık dönemi filmi: “Kelebeğin Rüyası”

Yılmaz Erdoğan’ın son filmi “Kelebeğin Rüyası” yabancı filmlere verilen Oscar ödülü alanında Türkiye adına aday gösterildi. Hemen bu kararın Kültür Bakanalığı tarafından açıklanmasının ardından film tekrar gösterime girdi. 

Zonguldaklı şair Rüştü Onur’un hayatının anlatıldığı filmde, son zamanların en çok konuşulan iki oyuncusu Mert Fırat ve Kıvanç Tatlıtuğ başrolleri paylaşıyor. Belçim Bilgin ve Zeynep Farah Abdullah’ın filmin en önemli iki kadın karakterini canlandırdığı film Zonguldak’tan İstanbul’a kendisini şair olarak kanıtlamak kavgası içerisindeki genç bir şairin hikayesi.

Daha önce çektiği filmlerde ve yarattığı tiplemelerde Güneydoğulu karakterleri yansıtsa da, karakterlerinin merkezinde insan ve insana ait haller olan Erdoğan, bu kez sinemasını Zonguldak’tan yansıtmış perdeye. 20 yıllık genç bir cumhuriyetin var olma kavgasının sanata izdüşümü, şair Rüştü Onur’un hikayesi. 

“Muassır medeneniyet” seviyesine ulaşma çabasındaki Türkiye’nin şiirde de yaşadığı “yarış”ın yansıması. Onur’un şiirlerini, en yakın arkadaşı Muzaffer Tayyip Uslu’nun Duhamel ile karşılaştırması bunun göstergesi. Yılmaz Erdoğan’ın sineması da, yerelliği kabul etmeyen, Onur’un hikayesinden evrensel bir sinema dili yaratma becerisiyle, aynı çizgiyi sürdürmüş diyebiliriz.

Yılmaz Erdoğan’ın başarıyla oynadığı ve hikayenin geçtiği dönemde Çelikel Lisesi’nde ebebiyat öğretmeni olan Behçet Necatigil, “veremli şair”in ve arkadaşlarının 

“Dağlarda ateşler yandıkça

Karanlıktan korkulmaz” 

ilkesini öğrenmesini sağladı. 

Belki de, Rüştü Onur ve sanatla ilgilenen diğer gençlerin hayatı sorgulayarak şiire ulaşmalarındaki en önemli kaynak olan Necatigil’in düşünce ile estetiği birleştiren şiir anlayışının izleri, onların şiirinde de görüldü. 

Aynı zamanda şair olan Erdoğan’ın şiir üzerine küçük sohbetler olarak yazdığı sahnelerden birinde Behçet Necatigil’in 

“Ne güzeldir dünya, 

Yaşamayınca!” 

dizelerini genç şairlerle okuyunca, Rüştü Onur’un en çok bilinen şiirlerinden birisi gelir: 

“Dilsiz değilim, susamam 

(Öyle ölüler gibi) 

Bu güzel dünya ortasında”. 

Yılmaz Erdoğan filmiyle, sadece sanatçı olarak var oluş kavgasını sürdüren genç bir şairin hikayesini anlatmaz, aynı zamanda küreselleşme kıskacında yok oluş tehdidi altındaki şiiri de sahiplenir, böylece.

Ülkenin her yanında modernleşme atılımının kültürel aracısı olan Halkevleri, Yılmaz Erdoğan’ın filminde de önemli bir işlev üstleniyor. Adana’da, Trabzon’da, Elazığ’da olduğu gibi, Zonguldak’ta da gençlerin dans, tiyatro gibi çalışmalara katıldıkları buluşma alanı olan Halkevi, yerel kültürel hayatın merkezi durumunda. “Kömür karası” bir hayatın “mükellefiyet” uygulaması ile zorunluluğa dönüşmesine itiraz aynı zamanda. 

Yılmaz Erdoğan vereme tutsak bu hayatın içerisinden filizlenen yeni bir dünya özlemini başarıyla yansıtmış, sinemasına. Nasıl ki, Rüştü Onur bir meydan okumayla, 

“Hallaç Mansur’dan sonra, 

benim derim yüzülecek, 

Zonguldak’ta” 

diyorsa, yönetmen de, filmiyle Anadolu’daki sanatçının meydan okumasını unutulmayacak bir şair portresi ile betimlemiş. İstanbul’a karşı kendisini kabul ettirme savaşını çoğu kez kaybeden Anadolu sanatçısı, Rüştü Onur’un şahsında ve Yılmaz Erdoğan’ın hikayesinde galip gelmiş diyebiliriz.

“Kelebeğin Rüyası”, bence Yılmaz Erdoğan’ın “ustalık dönemi” filmi olarak kabul edilmelidir. Yönetmen bu filmle ustalığını kanıtladı, demek istemiyorum. Ancak, ürettiği eserin her karesine sinmiş olan kendisi ve dilindeki evrenselliğin uyumu bir yönetmenin olgunluk dönemini ifade eder ise, Yılmaz Erdoğan bunu “Kelebeğin Rüyası” ile başardı, diyebiliriz.

Kelebeğin Rüyası

Yönetmen ve Senarist: Yılmaz Erdoğan

Müzik: Rahman Altın

Görüntü Yönetmeni: Gökhan Tiryaki

Oyuncular: Kıvanç Tatlıtuğ, Belçim Bilgin, Mert Fırat, Zeynep Farah Abdullah, Yılmaz Erdoğan, Ahmet Mümtaz Taylan, Taner Birsel, Devrim Yakut, İpek Bilgin, Aksel Bonfil, Servet Pandur.

5YILDIZ