Uzun Hikaye: ‘Tutukluluk Halinin Devamına...’

Osman Sınav ‘Uzun Hikaye’ filminde doğru bildiği yolda dirençle yürüyen insanın onur mücadelesini anlatıyor. ‘Uzun Hikaye’ Çağdaş Türk hikayesinin güçlü adlarından Mustafa Kutlu’nun aynı adlı yapıtından uyarlanan bir film.

‘Bulgaryalı Ali’nin Eyüp’te başlayan hikayesi Anadolu’nun ücra köşelerinde devam eder. Ali haksızlığa, hukuksuzluğa tahammül edemez. Karşısına kim çıkarsa çıksın, haksız olana karşı durur. Haliyle, başı da beladan kurtulmaz. “Bulgaryalı”ğı yanında belki de daha çok bu özellikleri nedeniyle “sosyalist” lakabıyla anılır.

‘Uzun Hikaye’ Osman Sınav’ın filmografisinin en önemli filmi olarak öne çıkıyor. ‘Süper Baba’ dizisiyle televizyon izleyicisine kendisini sevdiren Sınav, asıl çıkışını ‘Deliyürek’le yaparak son dönem aksiyon filmlerinin sivrilen yönetmeni oldu. Daha sonra ‘Kurtlar Vadisi’ni ortaya çıkaran, ama bir süre sonra bu diziden de ayrılarak, aslında kendi sineması adına özgürlüğü seçmiş olduğunu gösteren usta yönetmen umulur ki, ‘Uzun Hikaye’nin işaret ettiği yeni dönemde büyük ve sahici bir sinemanın da müjdesini vermekte olsun.

Bükülmeyen insana çektirilir

‘Bulgaryalı sosyalist Ali’ yavuklusu, Mustafa’nın anası Münire’yi Eyüp’ten Üsküdar’a kaçırdığında aklında aşkına sadakattan başka bir şey yoktur. Ancak, aynı mertlik Anadolu’yu kasaba kasaba dolaşmalarına da neden olacaktır. Çünkü Ali, herkesin hakkını alması, emeğini kimseye çaldırmaması üzerine kurulu bir hayat anlayışına sahiptir. ‘Ali’nin kitabı’nda eğilip bükülmek, “adam sende" deyip görmezden gelmek, rütbe, makam gözeterek yalakalık yapmak yoktur. Bu nedenle de adı ‘Sosyalist Ali’ye çıkmıştır, zaten. Anadolu insanını sömüren, onların sırtından geçinen ‘particiler’, makam sahipleri, emniyet görevlileri, yargıçlar vs. ‘Bulgaryalı Ali’yi karşılarında bulurlar.

Bulurlar da ne olur, derseniz, Ali’nin öyküsü zalimlere kök söktüren bir masal kahramanını anlatmıyor. ‘Sosyalist’ lakabıyla gittiği her kasabada mimlenen, ‘fişlenen’ Ali, kendi küçük ailesini mutlu edebilmek, onların hayatını tehlikeye atmamak adına kasabayı terk etmeyi seçiyor. Zaten, kendi düzenlerine çomak sokulmasından rahatsız olanlar da bunu istiyor. Anadolu gerçeğini, ücra köşelerde yitip giden civanmertlerin öyküsünü masal kahramanları yaratmadan, ama yılgınlığa da övgü düzmeden aktaran Osman Sınav’ı büyük bir anlatıcı yapan ‘Uzun Hikaye’, doğru bildiği yolda gerektiğinde tek başına yürümeyi göze alan insanın ve insana olan umudun altını çizen son derece etkili sinema diliyle dikkati çeken bir epik film.

Güncel tartışamalara göndermeler

Filmin hikayesi 1950 ile 1970 arasında odaklansa da, Osman Sınav bugüne dair önemli göndermeler yapmış. Taşlaşmış ve çürümüş bir bürokrasi, din bezirganları, hukuksuz karakol, adaletsiz yargı gibi günümüz Türkiye’sinin de en önemli tartışma konularına doğrudan taraf olmuş Osman Sınav. ‘Sosyalist Ali’nin, oğlu savcının kızını sevdi diye, işlenmiş bir suça dair elde hiç delil olmadığı halde “tutukluluk halinin devamına” ara kararlarıyla hapiste rehin tutulması dahil olmak üzere, izleyici filmde gördükleriyle güncel tartışmalar arasında bağlantıyı keşfedecektir.

Has edebiyatçının katkısı

Filmin en ilginç yanlarından birisi de, öykü yazarının kimliği. Emekli bir öğretmen olan Mustafa Kutlu çağdaş hikaye yazarlarımız arasında önemli bir yere sahip. Pek çok eleştirmen tarafından Sait Faik’le karşılaştırılan Kutlu, uzun bir süredir Dergah dergisinin yayın yönetmenliğini de yürütüyor. Kendisini sohbetimizde “inançlı bir toplumsalcı” olarak tanımlayan Mustafa Kutlu da, Osman Sınav’ın göndermelerine sahip çıkıyor ve öyküsünde üzerinde durduğu bu konuların 50-60 yıldır Türkiye’nin gündeminde olduğunu ve güncelliğini de koruduğunu söylüyor. Hastalığı nedeniyle filmi daha izlememiş olsa da, Osman Sınav’a güveninin tam olduğunu belirten Kutlu, Anadolu gerçeğini bir baba-oğul ilişkisi etrafında anlattığını ve diğer “maddi gerçek”lerin bu ilişkinin duygusal boyutunu beslediğini vurguluyor.

Gerçekten de, ‘Sosyalist Bulgaryalı Ali’nin oğlu Mustafa zaman içerisinde babasını anlamaya başlar. Önceleri, etraflarındaki pek çokları gibi, babasının daha yumuşak davranması gerektiğini düşünür. Hatta, kasabadan kasabaya dolaşmalarını babasının hayattan kaçışı olarak değerlendirir. Ancak, “sorun”un babası değil, elde ettikleri makamları mazlum insanların sırtına binmek için bir araç olarak kullanan, görevlerini menfaat kapılarına dönüştürenler olduğunu anlaması uzun sürmeyecektir. Mustafa da, babası gibi, zalime boyun eğmek yerine, kendi bildiği gibi yaşamayı seçer.

‘Uzun Hikaye’

Yönetmen: Osman Sınav

Senaryo: Yiğit Güralp

Eser:    Mustafa Kutlu

Görüntü Yönetmeni: Vedat Özdemir                  

Müzik: Ulaş Özdemir

Oyuncular: Kenan İmirzalioğlu, Altan Erkekli, Güven Kıraç, Zafer Algöz, Cihat Tamer, Mahir Günşiray, Mustafa Alabora, Tuğçe Kazaz, Şener Kökkaya, Cengiz Bozkurt, Mustafa Üstündağ, Ushan Çakır, Batuhan Karacakaya, Taha Yusuf Tan, Ufuk Karaali

Türkiye, 2012, 120 dakika

5YILDIZ